Transmission Line ေတြတည္ေဆာက္တဲ့အခါ
===============================
ေရးသူ: ကိုေလး
ေကာင္းကင္မဟာဓာတ္အားလိုင္းေတြတည္ေဆာက္တဲ့အခါ 80km ထက္ နည္းတဲ့ ဓာတ္အားလိုင္းေတြကို Short Transmission Line လို႔ သတ္မွတ္ၿပီး 80km နဲ႔ 200km အတြင္းရွိတဲ့ ဓာတ္အားလိုင္းေတြကို Medium Transmision Line လို ႔ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။
200km အထက္ နဲ႔ System Voltage 100kV ဓာတ္အားလိုင္းေတြကိုေတာ့ Long Transmission Line လို႔ ေခၚေဝၚသတ္မွတ္ ၾကပါတယ္။
ဒီေနရာမွာ မိတ္ဆက္ေပးလိုတာက ဓာတ္အားလိုင္းေတြမွာ
လုပ္ရိုးလုပ္စဥ္ Single Conductor ေတြ အစား Bundle Conductor ေတြကိုဘာေၾကာင့္ အသုံးျပဳရသလဲ ဆိုတာကို လက္လွမ္းမွီ သေလာက္ေလး ျပန္မ်ွေဝေပးခ်င္တာပါ။
တစ္ေခ်ာင္း ၊ နွစ္ေခ်ာင္း၊သုံး ေလး ေခ်ာင္း နဲ႔ မ်ားစြ မ်ားစြာ
(Bundle Two Conductors,Three Conductors , Four Conductors & Multi Conductor)
================================
Bundle Conductor ဆိုတာ လုပ္ရိုးလုပ္စဥ္ နဲ႔မတူ ကြဲျပားတာက Transmission Line ရဲ႕ လ်ွပ္စစ္ပတ္လမ္း တခုမွာ Conductor (ဓာတ္ႀကိဳး) တစ္ေခ်ာင္းထက္ ပိုမို ပါဝင္ ပါတယ္။ Phase တခုခ်င္းစီရဲ႕ Conductor ေတြ အျဖစ္ ဆင့္ပြား ဓာတ္ႀကိဳး (Sub conductor) ေတြ ပါဝင္လာတာကို Bundle Conductor လို႔ ေခၚဆိုတာပါပဲ။
Twin Bundle (သို႔မဟုတ္) Two bundle စနစ္ရဲ႕ Phase တခုမွာ Sub Conductor ၂ ေခ်ာင္း ရွိပါမယ္။ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ ဒါကို Duet Conductor လို႔လည္း ေခၚေဝၚ သုံးစြဲၾကပါတယ္။ပုံသဏၭာန္အားျဖင့္ ေထာင္လိုက္ ျဖစ္ေစ၊ ေရျပင္ညီ ျဖစ္ေစ စီစဉ္ ထားရွိနိုင္ပါတယ္။
အလားတူပဲ Three Bundle စနစ္မွာ Sub Conductor ၃ ေခ်ာင္း စီစဉ္ထားၿပီး ႀကိဂံ ပုံစံ အတည့္ (သို႔မဟုတ္) ေဇာက္ထိုး ထားနိုင္ပါတယ္။
Four Bundle ( or) quad _ Conductor စနစ္မွာ Sub - Conductor ၄ေခ်ာင္း ပါဝင္လာပါမယ္။
ပုံမွန္အားျဖင့္ေတာ့ စတုရန္း ပုံစံ စီစဉ္ ထားေလ့ရွိၾကပါတယ္။
အျခားေသာ ပုံသဏၭာန္ အစီအစဉ္ ျဖင့္ ေတြ႕ရွိနိုင္ေသာ္လည္း အထက္ေဖာ္ျပပါ စနစ္ေတြကေတာ့ အမ်ားဆုံး အသုံးျပဳေနၾကတာပဲျဖစ္ပါတယ္။
ျမန္မာနိုင္ငံမွာေတာ့ ရိုးရိုးတစ္ေခ်ာင္းတည္းေသာ ဓာတ္ႀကိဳး Single Conductor ပတ္လမ္းနဲ႔ Twin Bundle စနစ္ေတြ ကိုသာတြင္က်ယ္စြာ အသုံးျပဳတည္ေဆာက္ခဲ့ၿပီး မၾကာမီ ေတြ႕ျမင္ရဖြယ္ရွိတဲ့ Four Bunde (or) Quad Bundle Double Circuit ျဖင့္တည္ေဆာက္မယ့္
500kV Transmission Line တခု တည္ေဆာက္လ်ွက္ ရွိေနၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။
(အမွတ္တရအေနနဲ႔ ေျပာျပရရင္ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ပထမဆုံးေသာ500kV ဓာတ္အားလိုင္းႀကီးကို လိုင္းသမား တစ္ေယာက္အေနနဲ႔ အမွန္တကယ္စိတ္ဝင္စားခဲ့ၿပီး တိုက္ဆိုင္စြာနဲ႔
500kVလိုင္း ပႏၷက္ခ်ၿပီးတာဝါSpotting ေတြမွာ ေယာင္နန နဲ႔ Soil test ေတြဘာေတြ ေလ့လာခဲ့ရပါေသးတယ္။ ေနာက္ထပ္တိုက္တိုက္ဆိုင္ဆိုင္အမွတ္တရတခုက 500kV လိုင္းနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ Data ေတြ၊ Contract ေတြ ဖတ္ခြင့္ရၿပီး ကိုယ့္လို လိုင္းအေၾကာင္းနဲ႔ပတ္သက္သူေတြ၊ စိတ္ဝင္စားသူေတြအတြက္ရည္႐ြယ္ၿပီး စာတိုေပစ ေလးေရးဖို႔ ( 11.9.2016) ရက္စြဲမွာ introduction ေလးဘာေလး ေရးထားၿပီးပါၿပီ။ အဆုံးသတ္မေရးနိုင္ေသးခင္မွာပဲ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ခ်ိန္ဆမႈေတြေၾကာင့္ဆက္မေရးေသးပဲ ရပ္ထားခဲ့လိုက္ပါတယ္။ဒါကိုေျပာျပတာက 500kV လိုင္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး တဦးစ နွစ္ဦးစ ရဲ႕ Status တခ်ိဳ႕ျမင္လို႔ ပါ။ဤကား -စကားခ်ပ္)
BUNDLE CONDUCTOR အသုံးျပဳျခင္း၏အားသာခ်က္မ်ား
=========================
Transmission Line တခု အတြက္ ဝန္အားသုံးစြဲမယ့္ အရပ္ကို အလြန္ျမင့္မားတဲ့ ဗို႔အားပို႔လႊတ္ရာမွာ ရွည္လ်ားတဲ့ အကြာအေဝးအတြက္ စြမ္းအား ပိုမိုလိုအပ္ပါတယ္။
ဗို႔အားေပ်ာက္ဆုံးမႈေလ်ာ့ခ်ဖို႔ နဲ႔ စြမ္းရည္တိုးတက္ဖို႔ အတြက္ EHV (Extra High Voltage) ဓာတ္အားလိုင္းေတြ တည္ေဆာက္ရျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
Transmission Line တခုမွာ ပို႔လႊတ္တဲ့ ဗို႔အား 300kV ကိုေက်ာ္လြန္ခဲ့ရင္ ဓာတ္အားေပ်ာက္ဆုံးမႈနဲ႔ Corona Effect ကဲ့သို႔ ဆက္သြယ္ေရးစနစ္ေတြကို အေနွာင့္အယွက္ ျဖစ္ေစျခင္း ေတြရွိလာပါတယ္။ တကယ္လို႔ လုံဝန္းတဲ့ ဓာတ္ႀကိဳးကိုပဲ phase တခုမွာ တေခ်ာင္းနႈန္း ပဲ သုံးမယ္ဆိုရင္ Corona Effect ကို ေလ်ာ့ခ်ဖို႔ Hollow Round Conductor ကို အသုံးျပဳသင့္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အျခားရႈေထာင့္အေနနဲ႔ ေျပာရရင္ေတာ့ စီးပြားေရးအရ တြက္ေျခကိုက္မႈ မရွိတဲ့အတြက္ hollow round conductor ကို မသုံးေတာ့ပဲ phase တခုမွာ Sub- Conductor ဆင့္ပြားႀကိဳးေတြ နဲ႔ Bundle Conductor စနစ္ကို အသုံးျပဳျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
Bundle Conductor စနစ္ကို သုံးျခင္းအားျဖင့္ Corona Loss နဲ႔ radio noise ေတြကို ေလ်ာ့ခ်ေပးပါ
လိမ့္မယ္။
ထို႔အျပင္ ပို႔လႊတ္ဓာတ္အားလိုင္းအနီး ဝန္းက်င္ က Phase တခုခ်င္းစီမွာရွိေနတဲ့ Condhctor ေတြရဲ႕ ဗို႔အားအနိမ့္အျမင့္ျဖစ္ေ့ပၚမႈ/ ဗို႔အားမတည္ၿငိမ္ျဖစ္မႈ ကိုလည္း ေလ်ာ့က်ေစတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
Corona Effect ကို ေလ့လာၾကည့္တဲ့အခါ အခုလို ေတြ႕ရွိရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ Phase တခု နဲ႔ တခုၾကားက ၾကားခံေလထု ထဲမွာ ဗို႔အားျမင့္တက္လာၿပီး ဓာတ္ျပဳျခင္းစတင္ ျဖစ္လာတယ္။ အဲဒီေနာက္မွာ လ်ွပ္ကူးနိုင္တဲ့ၾကားခံ အျဖစ္ ျပဳမူ ေဆာင္႐ြက္ျခင္း့ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို ျဖစ္ေပၚျခင္းေတြကို Bundle Cinductor ေတြ က ပ်က္ျပယ္ေအာင္စြမ္းေဆာ္ေပးတယ္။
Corona ့ျဖစ္တဲ့ အႀကိမ္အေရအတြက္ ေတြေၾကာင့္ ဓာတ္အားလိုင္းရဲ႕ efficiency ဟာ က်ဆင္းလာေစပါတယ္။
Bundle Condctor Line ေတြမွာ Single Line ေတြနဲ႔ နွိုင္ယွဥ္ရင္ Capacitance ပိုမိုျမင့္မားပါတယ္။ဒါေၾကာင့္ Bundle Conductor ေတြဟာ လ်ွပ္စီးသိုေလွာင္နိုင္မႈ ပိုမို
ျမင့္မားၿပီး Power Factor တိုးတက္လာမႈကို အေထာက္အကူျပဳေစပါတယ္။
မူလ Single Conductor လိုင္းေတြမွာ Bundle Conductor စနစ္ သုံးလိုက္ျခင္းျဖင့္ Capacitance ပိုမို
ျမင့္မားၿပီး Inductance နိမ့္ေစပါတယ္။ ႀကီးမားတဲ့
Surge Impedance Loading (SIL) ေတြက ႀကီးမားတဲ့
စြမ္းအင္ေတြကို လႊဲေျပာင္းေပးနိုင္တဲ့ အက်ိဳးေက်းဇူး ရရွိမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
Single Conductor လိုင္းေတြနဲ႔ နွိုင္းယွဥ္ရင္ Phase တခုခ်င္းမွာရွိတဲ့ GMR Inductance (သို႔) အသီးသီးမွာရွိတဲ့ GMD တိုးပြားလာမွာ လည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီရလာဒ္ေၾကာင့္ မူလ Single Line ေတြထက္ Reactance ကို ေလ်ာ့နည္းေစၿပီး Reactance ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ Loss ကို ေလ်ာ့က်ေစပါမယ္။
CORONA LOSSES
===========================
Corona Losses ျဖစ္ေပၚရျခင္းဟာ ေအာက္ပါအခ်က္ေတြ နဲ႔ သက္ဆိုင္ပါတယ္။
(i) Atmosphere
(ii) Conductor Size
(iii) Spacing between conductors
(iv) Line Voltage
(i) Atmosphere
အီလက္ထ႐ြန္ေတြ ဖယ္ရွားျခင္း (သို႔) ထပ္တိုးလာျခင္း ေၾကာင့္ ဓာတ္ႀကိဳးရဲ႕ ပတ္ဝန္းက်င္ေလထုထဲမွာ Ions ေတြထုတ္လႊတ္မႈေပၚလာၿပီး Corona ျဖစ္လာတယ္။ ပုံမွန္ရာသီဥတု
အေျခအေနထက္ မုန္တိုင္းကာလေတြမွာ Ions အေရအတြက္ ပိုမ်ားၿပီး ရာသီဥတု ေကာင္းစဥ္ကာလနဲ႔ယွဥ္ရင္ Corona ေၾကာင့္ ဗို႔အားက်ဆင္းမႈ မ်ားတယ္။
(ii) Conductor Size
ဓာတ္ႀကိဳးရဲ႕ ပုံသဏၭာန္ နဲ႔ အေျခအေနေပၚမူတည္ၿပီး CORONA သက္ေရာက္မႈေတြ ျဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ေခ်ာေမြ႕မႈမရွိ၊ ပုံမွန္မဟုတ္တဲ့ ဓာတ္ႀကိဳးရဲ႕မ်က္နွာျပင္ေတြက Breakdown voltage ကို ယုတ္ေလ်ာ့မသြားေစရင္ေတာင္မွ Corona ျဖစ္မႈကို တိုးျမင္လာေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အလြန္းေတြပါတဲ့ Stranded Conductor ဓာတ္ႀကိဳးေတြမွာ ပုံမွန္မဟုတ္တဲ့ မ်က္နွာျပင္ရွိၿပီး Solid Conductor ေတြထက္ Corona ျဖစ္မႈ ပိုမိုျမင့္မားပါတယ္။
(iii) Spacing between Conductors
ဓာတ္ႀကိဳး(Conductor) ေတြရဲ႕ အၾကားက အကြာအေဝးဟာ ဓာတ္ႀကိဳးေတြရဲ႕ အခ်င္းနဲ႔ နိႈင္းယွဥ္ရင္ အလြန္ႀကီးမားေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးထားတဲ့အခါ Corona
သက္ေရာက္မႈေတြ မရွိနိုင္ပါဘူး ။ ဓာတ္ႀကိဳးေတြရဲ႕ spacing က ဓာတ္ႀကိဳးမ်က္နွာျပင္ေပၚက Electrostatic ဖိအားေတြကို ေလ်ာ့က်ေစၿပီး Coronaျဖစ္မႈကို ေရွာင္ရွားေစပါတယ္။
(iv) Line Voltage
ဓာတ္အားလိုင္း ဗို႔အား ျမင့္မားမႈဟာ CORONAကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ ဗို႔အားနိမ့္တယ္ ဆိုရင္ ဓာတ္ႀကိဳးရဲ႕
ပတ္ဝန္းက်င္ေလထု အေျခအေနဟာ ေျပာင္းလဲမႈ မရွိတဲ့အတြက္ Corona လည္း မျဖစ္ေပၚပါဘူး။ ဓာတ္ႀကိဳး မ်က္နွာျပင္ မွာ electrostatic ဖိအားေတြ တိုးလာၿပီး
လိုင္းဗို႔အား တန္ဘိုးျမင့္လာတဲ့အခါ ဓာတ္ႀကိဳးေဘးပတ္လည္က ေလထုအတြင္း လ်ွပ္ကူးမႈျဖစ္ၿပီး Corona လည္း ျဖစ္ေပၚလာပါမယ္။
Corona Effect
===============
ဓာတ္ႀကိဳးေတြရဲ႕ မူလအခ်င္းနဲ႔ ယွဥ္ရင္ ပိုမိုႀကီးမားတဲ့ အကြာအေဝး ျခားထားတဲ့ ဓာတ္ႀကိဳး ၂ေခ်ာင္းကို ျဖတ္ၿပီး AC Apply လုပ္တဲ့အခါ ဓာတ္ႀကိဳးပတ္ဝန္းက်င္ ေလထု အေျခအေနဟာ သိသာစြာ ေျပာင္းလဲမႈ မရွိေတာ့ပါဘူး။
တကယ္လို႔ အသုံးျပဳမယ့္ ဗို႔အားတိုးလာၿပီး
ဓာတ္ႀကိဳးကို ပ်က္စီးေစတဲ့ ဗို႔အားမွာ ခရမ္းေရာင္မွိန္မွိန္ေလး ထုတ္လႊင့္ေနတာကို ဓာတ္ႀကိဳးပတ္ဝန္းက်င္ မွာေတြ႕ရမွာျဖစ္ပါတယ္။အဲဒါကို ပဲ Corona လို႔ ေခၚေဝၚၾကပါတယ္။
ဒီလို ခရမ္းေရာင္ လႊင့္ထုတ္ေနတဲ့ျဖစ္စဥ္ တနည္းအားျဖင့္ တဖ်စ္ဖ်စ္ တရွီးရွီး အသံေတြနဲ႔အတူ အိုဇုန္းဓာတ္ေငြ႕ေတြ ထုတ္ေပးေနျခင္းကို ဓာတ္အားပို႔လႊတ္လိုင္းေတြရဲ႕ Corona
ျဖစ္ျခင္းလို႔ ေခၚဆိုပါတယ္။
Corona အေၾကာင္းသိခ်င္လို႔ ေလ့လာၾကည့္တဲ့အခါ
အဓိပၸာယ္ သတ္မွတ္ခ်က္ တခ်ိဳ႕ ေတြ႕ရၿပီး တခ်ိဳ႕က
"Corona is a discharge caused by electrical overstress." လို႔ ခပ္တိုတိုအနက္ ဖြင့္တယ္။
............
Electrical အဘိဓာန္ စာအုပ္တခုမွာ
Corona ကို အခုလို အနက္ဖြင့္တယ္။
Corona>>> A gas conduction process round a conductor caused by ionisation of the surrounding air . It gives, in darkness, the visual appearance of luminous sheath and appears when the potential gradient at the surface of the conductor exceeds a certain value. It results in a continuous rate of energy loss and may cause radio interference.
Corona Effect ကို ဘယ္လိုေလ်ာ့ခ်သလဲ?
==========================
Corona discharge ေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ Ozone နဲ႔ NOx ထုတ္လႊတ္မႈေတြဟာ ဓာတ္အားလိုင္း ျဖတ္သန္းသြားတဲ့ ဧရိယာ မွာရွိေနတဲ့ လူ၊ သတၲဝါေတြရဲ႕ က်န္းမာေရးကို ဒုကၡေပးနိုင္ပါတယ္။Corona ကို ေလ့လာသုံးသပ္ၾကည့္ရင္ အေရးပါတဲ့ အခ်က္က Ozone ထုတ္လႊတ္ျခင္းပါပဲ။
Conductor ရဲ႕ ပတ္လည္မွာရွိေနတဲ့ ေလထုထဲက Corona ျဖစ္စဥ္ဟာ Ozone ထုတ္လႊတ္ျခင္းျဖစ္ၿပီး Negative Corona တခုဟာ အနီးပတ္လည္မွာ ရွိေနတဲ့ Positive Corona ထက္ အိုဇုန္းဓာတ္ေငြ႕ ပိုမိုထုတ္လႊတ္နိုင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
Transmission Line ေတြဟာ သည့္အတြက္ Corona Discharge အနည္းဆုံး့ျဖစ္ဖို႔အတြက္ ဒီဇိုင္းျပဳလုပ္လာၾကရတာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
230kV အထိ Conductor ေတြရဲ႕ အ႐ြယ္အစားဟာ လ်ွပ္စီးသယ္ေဆာင္နိုင္မႈ ကို Short term မွာ ပဲ အေျခခံၿပီးေ႐ြးခ်ယ္ ၾကတယ္။ ဗို႔အားအလြန္ျမင့္မားလာတဲ့ EHVဓာတ္အား လိုင္းေတြမွာေတာ့ Corona ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ Losses နဲ႔ radio interference ေတြေၾကာင့္ ပိုမိုႀကီးမားတဲ့ အ႐ြယ္အစား
ဓာတ္ႀကိဳး conductor ကို အသုံးျပဳေပးဖို႔ လိုအပ္လာပါတယ္။
ဒီျပႆနာကို ေျဖရွင္းဖို႔အတြက္ Bundle Conductor စနစ္ကို အသုံးျပဳနိုင္ၿပီး ဒါဟာ ျပႆနာကို ေျဖရွင္းေပးနိုင္တဲ့ နည္းလမ္းတခုလည္း ျဖစ္လာပါတယ္။
Corona Loss ဟာ ဓာတ္ႀကိဳးမ်က္နွာျပင္ အခုံးအႂကြေတြ ၊ေထာင့္ေတြမွာ ပိုမိုျမင့္မားပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲ ဆိုေတာ့ မတည္ၿငိမ္တဲ့ စက္ကြင္းေတြ ျဖစ္ေပၚမႈ မ်ားလို႔ပါပဲ။
တကယ္လို႔ Corona ျဖစ္ေပၚမႈကို သိသိသာသာ ေလ်ာ့ခ်လိုရင္ ဓာတ္ႀကိဳးရဲ႕ အခ်က္းဝက္ကို တိုးေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဓာတ္ႀကိဳးမ်က္နွာျပင္ေပၚက အျပစ္အနာအဆာ ေတြဟာ Corona ကို ပိုမိုလာေစပါတယ္။ ဒီလို ျဖစ္ေပၚလာျခင္းေတြကို ေျဖရွင္းဖို႔အတြက္ Hollow Conductor ေတြနဲ႔ Bundle Conductor ေတြက အကူအညီေပးနိုင္ပါလိမ့္မယ္။
အထက္မွာေျပာခဲ့သလိုပဲ Hollow conductor ေတြသုံးၿပီး
ဓာတ္အားလိုင္းတည္ေဆာက္ဖို႔ဆိုတာကေတာ့ မလြယ္ကူပါဘူး။
(ဓာတ္အားခြဲရုံေတြမွာ အသုံးျပဳေလ့ရွိတဲ့ tube bus ဆိုတာ Hollow conductor ပါ။)ဒါေၾကာင့္ Bundle Conductor ကိုပဲ ေ႐ြးခ်ယ္ၾကေလ့ရွိပါတယ္။
ေလ့လာခ်က္တခုရဲ႕ အဆိုအရ 33kV နဲ႔ အထက္မွာ Corona Effect ဟာ သိသာစြာ သက္ေရာက္မႈ ရွိေနတာကို ေတြ႕ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဓာတ္အားခြဲရုံ (သို႔)
Bus -Bar ဗို႔အား 33kV နဲ႔ ပိုမိုျမင့္တဲ့ ဗို႔အားစနစ္ေတြမွာ Corona ျဖစ္ျခင္းကို ေရွာင္ရွားဖို႔ ေသခ်ာစြာ ဒီဇိုင္းျပဳလုပ္
သင့္ပါတယ္။
Phase တခုနဲ႔ တခုအၾကား ဒါမွမဟုတ္ Insulator မွာ Flash-Over ေတြျဖစ္ၿပီး equipment ေတြကို ပ်က္စီးေစပါမယ္။ ဒါဟာ Corona (သို႔) ေလထုထဲက ဓာတ္ျပဳမႈေတြ ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလိုျဖစ္တာေတြကို ေလ်ာ့ခ်နိုင္ဖို႔ ေအာက္ပါနည္းလမ္းေတြ ကို အသုံးျပဳၾကရပါတယ္။
(i)ဓာတ္ႀကိဳးအ႐ြယ္အစားပိုမိုႀကီးမားေစျခင္း
(BY INCREASING CONDUCTOR SIZE)
ဒီနည္းမွာ Corona ေတြ႕ရတဲ့ ဗို႔အားစနစ္၏
ဓာတ္ႀကိဳးအ႐ြယ္အစားကို ႀကီးလာေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးျခင္းျဖင့္ Corona effect ကို ေလ်ာ့ခ်ဖို႔ စဥ္းစားနိုင္တယ္။
ဒါဟာ ဓာတ္အားပို႔လႊတ္လိုင္းေတြမွာ
Cross Sectional Area ႀကီးမားတဲ့ ACSR Conductor ေတြ အသုံးျပဳရျခင္း အေၾကာင္းတရားေတြထဲက
အေၾကာင္းရင္းတခုပဲျဖစ္ပါတယ္။
ဓာတ္ႀကိဳးအခ်င္းႀကီးလာေလေလ Corona Dischargeနည္းေလေလ ျဖစ္ပါတယ္။
(ii) ဓာတ္ႀကိဳးတေခ်ာင္းနဲ႔တေခ်ာင္း အကြာအေဝးမ်ား
တိုးျမႇင့္ေပးျခင္း
(BY INCREASING CONDUCTOR SPACING)
ဒီနည္းလမ္းမွာလည္း Corona ေတြ႕ရတဲ့ ဗို႔အားစနစ္၏ ဓာတ္ႀကိဳးမ်ား အကြာအေဝးကို တိုးျမႇင့္ေပးျခင္း ျဖင့္ Corona ျဖစ္မႈကို ဖယ္ရွားရွင္းလင္းနိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလို ဓာတ္ႀကိဳးေတြ တေခ်ာင္းနဲ႔ တေခ်ာင္း
အကြာအေဝးေတြ တိုးျမႇင့္ေပးဖို႔ရာ ပိုႀကီးတဲ့ တာဝါ Cross Arm ေတြ Structure ေတြ ထပ္မံလိုအပ္ျခင္းမရွိတဲ့အတြက္
ကုန္က်စရိတ္လည္း ပိုတိုးလာစရာ မရွိပါဘူး။
ဓာတ္ႀကိဳးေတြရဲ႕အကြာအေဝးတိုးလာေလေလ Corona
နည္းေလေလ ပါပဲ။
(iii) ဆင့္ပြားဓာတ္ႀကိဳးစနစ္ ကို အသုံးျပဳျခင္း
( USING BUNDLE CONDUCTOR )
Phase တခုခ်င္းစီ အတြက္ Single Conductor အစား bundle conductor ကို အသုံးျပဳျခင္းျဖင့္ ဓာတ္ႀကိဳးရဲ႕
သက္ေရာက္မႈ ခံရတဲ့ အခ်င္း (Diameter) တိုးလာမွာ ျဖစ္ၿပီး ဒီလို ျပဳလုပ္ေပးျခင္းေၾကာင့္ Corona Discharge ကို ေလ်ာ့ခ် ေပးနိုင္မွာ ျဖစ္တယ္။
(iv) ေကာ္ရိုနာ ကြင္း အသုံးျပဳျခင္း
(USING CORONA RING )
Corona ring ေတြကို Anti-Corona Ring လို႔လည္း ေခၚဆို ၾကတယ္။ စက္ဝိုင္း ကြင္းပတ္ ပုံစံ လ်ွပ္ကူးနိုင္တဲ့ ပစၥည္း တမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ သတၲဳ ကို အမ်ားဆုံးအသုံးျပဳ ထုတ္လုပ္ေလ့ရွိၿပီး equipment ေတြ အဖ်ားမွာ တြဲဆက္တပ္ဆင္ေလ့ရွိတယ္။
လ်ွပ္စစ္စက္ကြင္း မတည္ၿငိမ္မႈေတြကို ျဖန္႔ပစ္ဖို႔ အဓိက ဇာတ္ေကာင္ က အဲဒီ Corona ring ေတြပါပဲ။ အျမင့္ဆုံး တက္ေနတဲ့ တန္ဘိုးေတြကို ေလ်ာ့ခ်ေပးၿပီး Corona Discharge ကို ကာကြယ္ေပးပါလိမ့္မယ္။
လ်ွပ္စစ္စက္ကြင္း ဟာ ဓာတ္ႀကိဳးရဲ႕ အခုံးအႂကြ မ်ားတဲ့ေနရာမ်ိဳးမွာ ပိုမိုႀကီးမားတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Corona discharge ကို အစြန္းေတြ ၊ ေထာင့္ေတြနဲ႔ အခုံးရွိတဲ့ ေနရာတဝိုက္မွာ ေတြ႕ရွိရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလို ျဖစ္တာကို ေလ်ာ့ပါးသက္သာေအာင္ Corona Ring ေတြကို ဗို႔အားျမင့္ Equipment ျဖစ္တဲ့ Transformer ေတြရဲ႕ Bushing ေတြမွာလည္း ေတြ႕ျမင္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ Transmission Line မွာတင္မက ပါဘူး။ Sub -Station ေတြရဲ႕ Switchyard ထဲမွာ လည္း Corona Ring တပ္ဆင္ထားမႈကို ေတြ႕နိုင္ပါတယ္။
Corona Discharge ေတြ႕ရတဲ့ အမွတ္ေတြ
လည္ပတ္ၿပီး Conductor ဆီကို Corona Ring က
လ်ွပ္စစ္သဘာဝအားျဖင့္ ဆက္သြယ္ေပးတယ္။
လုံးဝန္းၿပီး ေခ်ာေမြ႕တဲ့ ပုံစံေၾကာင့္ ပိုမိုက်ယ္ျပန္႔တဲ့ ဧရိယာကို ျဖတ္ၿပီး Corona ျဖစ္မႈကို ေဝငွ ျဖန္႔ျဖဴးေပးတယ္။
ဒါဟာ ဓာတ္ႀကိဳးမ်က္နွာျပင္ေပၚက လ်ွပ္စစ္ဖိအား မတည္ၿငိမ္မႈေတြကို ေလ်ာ့ခ်ေပးရာမွာ အေရးပါတဲ့ အခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။
Corona Ring ေတြက ဓာတ္အားပို႔လႊတ္လိုင္းေတြမွာ Insulator String (ေႄကြသီးတြဲ) ရဲ႕ ေအာက္ေျခနဲ႔ ထိပ္ဖ်ားေတြမွာ တပ္ဆင္ၿပီး Corona discharge ျဖစ္မႈ ကို သျ္သာေလ်ာ့ပါးေအာင္ ထမ္းေဆာင္ေပးျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။
CONDUCTORS
============
Overhead Line Conductor ေတြဟာ သတၲဳ structure (တာဝါ) ေတြကို ျဖတ္သြားတဲ့အခါ conductor မ်က္နွာျပင္က လ်ွပ္စစ္စက္ကြင္းေတြဟာ ေျမျပင္ကိုေရာက္ဖို႔ အလ်ားတိုတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တာဝါဒီဇိုင္း ၊ ေႂကြသီးတြဲ နဲ႔ Conductor bundle ေတြကို ၾကည့္ၿပီး ထူးျခားဆန္းသစ္ၿပီး ကန္႔သတ္ခ်က္ရွိတဲ့ ျဒပ္စင္ ကို အသုံးျပဳၾကရတယ္။
Surface gradient ကိုေလ်ာ့ခ်ဖို႔ bundle conductor ေတြကို Twin ကေန Triple ၊ Quad Bundle နဲ႔ Multi Bundle အစရွိသျဖင့္ ေျပာင္းလဲသုံးစြဲၾကတယ္။
တခ်ိဳ႕နိုင္ငံေတြမွာ Voltage Level နဲ႔ Tower Configuration အရ Bundle spacing ေတြကို
300mm ကေန 550mm အထိ ေျပာင္းလဲသုံးစြဲၾကတယ္။
Overhead Line ေတြမွာ Conductor ရဲ႕ Surface gradient ကို တြက္ခ်က္ဖို႔အတြက္
(1) Stranding Shape
(2) Protrusions
(3) Proximity of tower
(4) Type of tower
(5) Bundle spacing and
(6) Bundle arrangement စတဲ့အခ်က္ေတြကို
ထည့္သြင္းစဥ္းစား ၾကရမွာျဖစ္ပါတယ္။
^ ေဆြးေနြးခ်က္တခုအရ အလြန္းပါတဲ့ဓာတ္ႀကိဳးေတြကို
round to trapezoidal (အလုံးကေန ေလးေထာင့္ျပားၾတာပီဇီယမ္) ကို ေျပာင္းလိုက္တဲ့ အခါ Corona Discharge ျဖစ္တဲ့ ဧရိယာ ၅၀ ရာခိုင္နႈန္းေျပာင္းလဲသြားပါတယ္ လို႔ ဆိုပါတယ္။
^ ဒုတိယအခ်က္အေနနဲ႔ Bundle ေတြစီစဥ္ထားသိုမႈျဖစ္ၿပီး
bundle ေတြကို twin ကေန triple ကိုေျပာင္းလိုက္တဲ့အခါ
Corona discharge ျဖစ္တဲ့ ဧရိယာ အနီးစပ္ဆုံး ၃၀ရာခိုင္နႈန္း ခန္႔ ေလ်ာ့က်သြားတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
^Bundle spacing ကို 550mm ကေန 50mm အထိ ေလ်ာ့ခ်လိုက္တဲ့အခါ Corona Discharge ပိုကဲသိသာတဲ့ မ်က္နွာျပင္ဧရိယာပတ္ပတ္လည္မွာ ၂၀ရာခိုင္နႈန္းေလ်ာ့သြားတယ္ ဆိုပါတယ္။
^တာဝါနဲ႔ နီးကပ္မႈေၾကာင့္ Coronaျဖစ္တဲ့ဧရိယာ အတြက္ အျမင့္ဆုံး တိုးျမင့္မႈဟာ ၁၂ရာခိုင္နႈန္းခန္႔ရွိၿပီး တာဝါမွ ၁၀ မီတာေဝးတဲ့ေနရာမွာ ဒီအခ်က္ကို လစ္လ်ဳရႈထားနိုင္တယ္လို႔လည္း ဆိူပါတယ္။
^ lattice တာဝါနဲ႔ T pylon ေတြယွဥ္ရင္
T pylon ေတြက Corona discharge ျဖစ္တဲ့မ်က္နွာျပင္ဧရိယ ာ ၆ရာခိုင္နႈန္း တ္ိုးလာေစတယ္ ဆိုတဲ့အခ်က္ေတြ ေတြ႕ရွိရပါတယ္။
^ လုံးဝန္းတဲ့ ဓာတ္ႀကိဳးဟာ ေလးေထာင့္ၾတာပီဇီယမ္ႀကိဳး ထက္
Surface gradient ပိုမ်ားတယ္။
^ ေလးေထာင့္ဓာတ္ႀကိဳးရဲ႕ အျမင့္ဆုံး လ်ွပ္စစ္စက္ကြင္းဟာ အလြန္းေတြရဲ႕ ေထာင့္ အတြင္းမွာ ေဖာ္ျပေနၿပီး လုံးဝန္းတဲ့ ဓာတ္ႀကိဳး မွာ ဗဟိုက ႀကိဳးစက္ဝန္းအခုံးထိပ္မွာ ေဖာ္ျပတယ္။
^ ေလးေထာင့္ ဓာတ္ႀကိဳးရဲ႕ စက္ဝန္းေပၚမွာ တူညီတဲ့ Surface voltage gradient အလ်ားရွိတယ္။ Continuous ျဖစ္တယ္။
^လုံးဝန္း ဓာတ္ႀကိဳးမွာ အလြန္းေတြရဲ႕ မ်က္နွာျပင္တေလ်ာက္ surface gradient ေျပာင္းလဲေနၿပီး တူညီတဲ့ voltage gradient မရွိဘူး။ Continuous မျဖစ္ဘူး။
ဗို႔အားျမင့္ဓာတ္အားလိုင္းေတြအတြက္ လ်ွပ္စစ္ပိုင္းဆိုင္ရာကိစၥရပ္မ်ား ဒီဇိုင္းျပဳလုပ္ရာတြင္လည္းေကာင္း၊ ထိန္းသိမ္းေမာင္းနွင္ရာတြင္ လည္းေကာင္း
-Air Insulation
-Corona
-Insulator စတဲ့ အခ်က္ ၃ ခ်က္ ကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားရမွာျဖစ္ေၾကာင္း ဆိုၾကပါတယ္။
Corona ေၾကာင့္ဘာေတြျဖစ္သလဲဆိုရင္
-Losses ေတြ ျဖစ္ပါမယ္
- လ်ွပ္စစ္သံလိုက္လိႈင္းေတြ ပါဝင္လာပါမယ္
(ေရဒီယိူလိႈင္း၊ ရုပ္ျမင္သံၾကားလိႈင္း အစရွိသျဖင့္ )
-ဆူညံသံ၊ ေနွာင့္ယွက္သံ ေတြ ျဖစ္လာပါမယ္
(ဆက္သြယ္ေရးစနစ္ကို ဖ်က္ဆီး)
-အိုဇုန္းဓာတ္ေငြ႕ နဲ႔ NOx တို႔ကို ထုတ္လႊတ္ပါမယ္။
Corona ျဖစ္ရာမွာလည္း
Positive Corona
Negative Corona နဲ႔
Gap Discharge ျဖစ္ျခင္း ဆိုၿပီး ရွိပါမယ္။
Gap Discharge Air ကို ပို႔လႊတ္လိုင္းနဲ႔ ျဖန္႔ျဖဴးလိုင္းေတြရဲ႕
သတၲဳ hardware ေတြအၾကား
ေႂကြသီးတြဲမ်က္နွာျပင္နဲ႔ သတၲဳထည္ေတြ အၾကား
ဖုန္မႈန္႔အညစ္အေၾကးနဲ႔ ပတ္ဝန္းက်င္ ညစ္ညမ္းမႈရွိတဲ့
ေႂကြသီး(Insulator) ရဲ႕ မ်က္နွာျပင္ေတြ မွာ ျဖစ္ေပၚပါမယ္။
Corona ေၾကာင့္ Partial Breakdown ျဖစ္ၿပီး
Gap Discharge ေၾကာင့္ Complete Breakdown
ျဖစ္ပါတယ္။
Credit: Ko Lay
0 comments:
Post a Comment